Het eerste deel

Dit eerste deel van de verkeersbrug over het Hollandsch Diep ging weg bij Penn & Bauduin op 29 maart 1935. Een dag later, vandaag precies 85 jaar geleden, werd het op zijn plaats gelegd. Koningin Wilhelmina opende de Moerdijkbrug op 12 december 1936.

De tekst gaat onder de foto verder.

Koningin Wilhelmina opent de brug over het Hollandsch Diep. @ Regionaal Archief Dordrecht

De Tweede Wereldoorlog

Toen kon niemand nog bevroeden dat de Moerdijkbrug enorm te lijden zou krijgen van de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. Er werd zwaar om de brug gevochten. Nog jaarlijks vindt in de buurt van de Moerdijkbrug een herdenking plaats.

De Moerdijkbrug kort na de Tweede Wereldoorlog. @ Regionaal Archief Dordrecht

In een mum in lichterlaaie

De brand bij Buytink zal bij iedereen een diepe en onvergetelijke indruk maken. Nog voordat hij was geblust, sprak de brandweer al van de 'brand van de eeuw'. In een mum van tijd stond de meubelwinkel op de Voorstraat in lichterlaaie en verwoestte zeker zeven panden. Met man en macht werd geprobeerd te voorkomen dat het zou overslaan naar de overkant van de smalle Voorstraat. Dat is gelukkig niet gebeurd, maar er sprongen wel verschillende ruiten.

De tekst gaat onder de foto verder.

De brandweerman in het midden probeert te voorkomen dat de brand en de hitte overslaat naar de panden aan de overkant van de Voorstraat. @ Regionaal Archief Dordrecht

Te zien vanuit Zwijndrecht

De rook trok over de hele regio en in je kon vanuit Zwijndrecht de vlammen zien. Vier panden brandden meteen tot de grond toe af en een groot gebied liep brand- en waterschade op. Het nablussen duurde uren en uren. Hoe de brand precies is ontstaan is nooit helemaal duidelijk geworden. Eerst was sprake van misschien kortsluiting en zelfs brandstichting werd genoemd. De brand is echter te verwoestend geweest om er een goed antwoord op te geven. Meest aannemelijk lijkt een gaslek, zou de brandweer later zeggen.

De tekst gaat onder de foto verder.

De kaalslag na de brand. Je kijkt door het grote gat naar de Voorstraat met links wat nu restaurant Centre Ville is. Voordat deze grond weer werd bebouwd is door de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek een Minderbroedersklooster opgegraven met een klooster, kerk, kloostergang en kerkhof. Het klooster stond hier van ongeveer 1246 tot 1575, met de ingang op de Voorstraat. @ Regionaal Archief Dordrecht

Alle hens aan dek

De brand ontstond 's avonds rond een uur of zeven. Personeel had juist de winkel verlaten toen een medewerker langs het pand liep en de brand ontdekte. Toen de brandweer arriveerde, was de omvang van de brand al enorm. De Dordtse brandweer kreeg hulp van korpsen uit Papendrecht, Zwijndrecht, Alblasserdam, Ridderkerk en Rotterdam. Ook de vrijwillige brandweer werd opgeroepen. Die waren toevallig aan het oefenen, dus die konden meteen bijspringen. Eén brandweerman raakte gewond toen een zuigslang op zijn arm viel.

De tekst gaat onder de foto verder.

De nieuwbouw na de grote brand is in volle gang. Een vrachtwagen komt materiaal brengen en wordt uitgeladen op de hoek van de Visstraat en de Korte Breestraat. @ Regionaal Archief Dordrecht

Het muziekkorps helpt mee

Honderden mensen liepen uit om naar de brand te kijken. De politie hield de mensenmassa op afstand. Agenten deden een beroep op een oefenend muziekkorps van de politie om de menigte achter de hekken te houden. De schade liep op tot zo'n tien miljoen gulden. Meerdere huizen, gebouwen en winkels waren afgebrand. De Waalse kerk en de bioscoop konden worden gered. Op de plek van Buytink werd na de brand nieuwe winkels, woningen en de parkeergarage gebouwd.

Naar de bios in de stad

Wie vanavond naar de film wilde in Dordrecht, maar dan in 1970, kon bijvoorbeeld naar Luxor in de Visstraat. De bioscoop om de hoek op de Voorstraat heette Astoria, maar die bedoelen we nu niet.

De tekst gaat onder de affiche verder.

Heel realistisch

In Luxor draaide de film The Wild Bunch en kreeg als Nederlandse titel De Wilde Horde. Het was een bijna twee en half uur durende Western met William Holden in de hoofdrol. Wild Bunch was een voor die tijd hypermodern gemaakte film met super camerawerk in ingenieuze montage. Wat ook nieuw was voor die tijd waren de zo realistisch mogelijke scènes. De bioscoopbezoeker kon levensecht zien hoe de kogels insloegen.

Het was voor iedereen even wennen, want bij de uitgaanstips in dagblad Het Vrije Volk kwamen we deze aankondiging tegen:

Heen en weer

Op de foto is begin 1900 gemaakt. De sleeppontdienst was in gebruik tot 26 maart 1911 en zou vandaag dus 109 jaar hebben bestaan. Op de bovenste foto vaart de pont richting Papendrecht.
Een sleeppont is een wagenveer die door een apart stoom- of motorscheepje voortgestuwd wordt. Dit gebeurde meestal slepend met een kabel, maar de pont werd ook wel langszij gekoppeld meegevoerd.

De tekst gaat onder de foto verder.

De Veerdienst l tussen de ijsschotsen bij de Buiten Walevest. @ Regionaal Archief Dordrecht

Veerdienst l als ijsbreker

De sleeppont die vanaf de Merwekade in Dordrecht naar de Veerdam in Papendrecht voer, was van staal en werd in Sliedrecht gemaakt na een aanbesteding in 1901. Jaren later heeft de Veerdienst l in strenge winters nog dienst gedaan als ijsbreker op de Oude Maas.

Het is 1958 of iets later

We gaan met ons Groepie van de Week terug naar 1958, het kan ook een jaartje later zijn geweest. De foto is gemaakt op de Wolwevershaven ter hoogte van wat nu huisnummer 41 is. Toen was daar de Opleiding van de Nederlands Hervormde Gemeente gevestigd, die er nog een paar jaar heeft gezeten.

De tekst gaat onder de foto verder.

Het pand van de Hervormde Opleiding tot gezinsverzorgster aan de Wolwevershaven. @ Regionaal Archief Dordrecht

Van goede naam

De opleiding had in de wijde omtrek een heel goede naam. Er werd theorieles gegeven, maar ook praktische vaardigheden werden geoefend. Alles met de bedoeling om in ieder huishouden zo goed mogelijk te assisteren als dat nodig was. Het schoolgebouw aan de Wolwevershaven bood plaats aan 22 leerlingen.

Altijd met zijn werk bezig

'Mijn vader was een perfectionist, altijd met zijn werk bezig en winkelier in hart en nieren,' zegt dochter Marianne Gravendeel (1957), terugkijkend op haar kinderjaren. Samen met haar jongere zus groeide ze op boven de delicatessenwinkel aan de Vriesestraat 128.

Echte middenstandsfamilie

Overgrootvader Arie Gravendeel startte in 1911 een kruidenierswinkel die in 1934 werd overgenomen door zijn grootvader Evert. 'Mijn vader heeft de winkel op zijn beurt in 1958 van hem overgenomen,' zegt Marianne Gravendeel. 'Hij was niet de enige in de familie met een winkel, ook ooms van hem hadden zaken. We zijn een echte middenstandsfamilie. Mijn tante, zijn zuster dus, heeft bijvoorbeeld jarenlang een Verkadewinkel gehad in de Johan de Wittstraat.'

De tekst gaat onder de foto verder.

De winkel van Gravendeel in de Vriesestraat. @ uit het boek 'Anders nog iets?' van Caty Groen

Op de hoek van de Vriesestraat

Met de ingang van het woonhuis aan de Lindenstraat, zat de winkel van Gravendeel op de hoek van de Vriesestraat en de Stoofstraat. Het was lang een traditionele kruidenierszaak, maar Arie Gravendeel had een goed zakelijk instinct. In de jaren zestig ontwikkelde de kruidenierswinkel zich stap voor stap in de richting van een speciaalzaak. Marianne zegt: 'In 1964 werden we eerst een 4=6 supermarkt, maar mijn vader had wel op tijd door dat we nooit konden opboksen tegen grootwinkelbedrijven en supermarkten. Wat begon met een reformafdeling, werd later het reformhuis aan de overkant, de Vriesestraat 111-113. Die winkel werd het domein van mijn moeder. Zij heeft met veel liefde en plezier het reformhuis geleid tot 1978.'

De tekst gaat onder de foto verder.

De heropening van de winkel na een verbouwing. @ uit het boek 'Anders nog iets?' van Caty Groen

Enorm assortiment

Vader Arie Gravendeel was helemaal in zijn element in de oorspronkelijke zaak, die hij eigenhandig omvormde tot een delicatessenwinkel waar hij het net zo goed naar zijn zin had als zijn klanten. 'We hadden een enorm uitgebreid assortiment: zuidvruchten, exclusieve soepen van het merk Lacroix, producten uit verre landen, bijzondere kruiden en veel Engelse specialiteiten. En wijn natuurlijk, dat was een liefhebberij van mijn vader. Hij verkocht buitenlandse kazen, brandde zelf noten en de vleeswaren waren vers van het mes. De winkel en de etalage zagenen er altijd prachtig uit. Zelfs de prijskaartjes schreef mijn vader zelf in zijn keurige handschrift.'

Lees het hele interview in het boek 'Anders nog iets?' waar zo'n 70 Dordtse winkeliers vertellen over hun winkel van toen. Je kunt het boek bestellen online bestellen in onze webshop. Woon je in de Drechtsteden (Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht, Zwijndrecht en Hardinxveld-Giessendam) dan krijg je het gratis thuisbezorgd. Heb je je online bestelling geplaatst, dan storten wij de bezorgkosten direct terug en brengen het boek bij je langs. Dat geldt overigens voor alle bestellingen in de webshop boven 10 euro. Dit is een service vanwege het coronacirus en bespaart je een bezoek aan onze winkel.